Tiroid bezi boyunun ortasında Adem elması olarak adlandırılan kıkırdağın altında bulunan en önemli endokrin bezlerden biridir. İki kanattan oluştuğu için yapısı kelebeğe benzetilen 15-20 gram ağırlığındaki bir bezdir. Vücut fonksiyonlarının düzenleyicisi olarak da bilenen tiroid bezleri özellikle büyüme ve gelişmede etkilidirler. Tiroid bezinde tiroksin (T4) ve tiriiyodotironin (T3) olmak üzere 2 hormon salgılanır. Bu hormonların salgılanması ise iyot minerali sayesinde olur. Salgılanan bu hormonlar vücut enerjisinin kullanılmasında, protein üretilmesinde ve diğer hormon duyarlılıklarının sağlanmasında görevlidirler. T3 ve T4 hormonları aynı zamanda metabolik süreçleri etkiler ve metabolizma hızını da kontrol ederler.
Tiroid hastalıkları 2 çeşitte tanımlanabilir. İlki hormonlarının tiroid bezinden yetersiz salgılanmasından kaynaklanan Hipotiroidizm’dir. Haşimato tiroidi de bir hipotiroidizm çeşididir. Diğer bir tür ise Hipertiroidi’dir. Hipertiroidide tiroid bezi daha aktif çalışır ve aşırı bir hormon üretimi olur. Bu hastalıklar arasında en yaygın görüleni hipotiroidzmdir. Guatr ise normal olan tiroid bezinin herhangi bir nedenle büyümesidir. Genellikle tiroid bezi 2 katı hacme ulaşır ve ağırlığı 40 gramın üstünde olur.
Tiroit Bezi Hastalıkları nelerdir?
Tiroid bezinin salgıladığı hormonların yeterli miktardan fazla olması durumunda “hipertiroidi” adı verilen metabolik bir bozukluk türü ortaya çıkar. Tiroid bezinin salgıladığı hormonların yetersiz olması durumda çıkan hastalığa da “Hipotirodi” adı verilir. Hipertiroidi belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Kalp çarpıntısı
- Yüksek tansiyon
- Terleme
- Sinirlilik hali
- Sıcak ve nemli cilt
- Sıcağa tahammülsüzlük
- Kilo kaybı (Normal beslenmeye rağmen zayıflama)
- Ellerde titreme
- Saçlarda güçsüzlük, kırılma, incelme ve dökülme
- Derinin hassaslaşması, incelmesi
- Kronik ishal
- Gözlerde büyüme
- Parlak ışığa karşı hassasiyet
- Uyku sorunları
- Adet düzensizliği, adet görememe ya da şiddetli ve yoğun görme
- Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)
Hipotiroidi belirtileri ise Hipertiroid belirtilerinin tam aksi yönde ilerler. Bu belirtiler arasında ödemler, kabızlık, aşırı kilo artışı, kadınlarda adetin görülmemesi, halsizlik sıralanabilir.
İçindekiler
Tiroid Hastaları Nasıl Zayıflar?
Tiroid hormonları yetersiz çalışıyorsa metabolizma daha yavaş çalışır; bu yüzden enerji harcaması da daha az olur. Bu durum özellikle kilo artışını beraberinde getirir. Düzenli beslenildiğinde ve ideal kaloride diyet planı uygulandığında kilo kaybı da gerçekleşir. Tiroid hastaları nasıl zayıflar sorusunun ilk cevabı: en önemli etken fiziksel aktivite artışıdır. Haftanın 3-4 gününde yapılan 30-40 dakikalık tempolu yürüyüşler metabolizmayı hızlandırır ve kilo kaybını kolaylaştırır.
Tiroid hastaları nasıl zayıflar sorusunun ikinci cevabı: diyet listesinde bulunması ve daha az tercih edilmesi gereken besinler vardır
Tüketilmemesi gereken besinler;
- Yapılan araştırmalarda soya kaynaklarında bulunan fito-estrojenlerin tiroid hormonlarını üreten bir enzimin çalışmasını baskılayabileceği görülmüştür. Soya fasulyesi ve soya ürünlerinin tüketilmesi önerilmez.
- Aynı zamanda soya takviyeleri tüketen kadınlarda hipotiroidizm görülme riskinin de 3 kat daha yüksek olduğu görülmüştür.
- İyot tüketimi hipotiroidizm hastaları için önemlidir. Bu hastaların iyot kaynaklarını daha fazla tercih edebilirler.
- Ancak yapılan araştırmalarda aşırı miktardaki iyot tüketiminin tiroid bezi aktivitesini baskılayabileceği; faydadan çok zararının olabileceği belirtilmektedir.
- Guatrojenik besinler olarak adlandırılan bazı besinler vardır. Bu besinler iyot emilimini engelleyebilir ve tiroid bezlerinin büyümesine neden olabilir. Brokoli, brüksel lahanası, turp, lahana, şalgam, turp, karnabahar, ıspanak, yer fıstığı, armut, şeftali, çilek gibi besinler örnek verilebilir. Bu besinler özellikle ilaçlar alındıktan hemen sonra tüketilmemelidir.
Tüketilmesi gereken besinler;
- Yaban mersini, domates, biber, maydanoz, greyfurt, portakal, semizotu gibi antioksidandan zengin sebze ve meyveler tiroid bezi ve bağışıklık sistemi sağlığına yararlı olur.
- Selenyum mineralinin tiroid hormonlarının düzgün çalışmasında görevli olan enzimlere olumlu etkileri vardır. Ay çekirdeği, mantar, yumurta, hindi eti, tavuk göğüsü selenyum kaynağı besinler arasında sıralanabilir.
- Tirozin, T3 ve T4 hormonlarının üretiminde görevli olan bir aminoasid çeşididir. Et, süt ve baklagiller tirozinden zengin olan besinlerdir.
Tiroid Diyeti Nasıl Olmalıdır?
Tiroid diyeti programında dikkat edilmesi gereken birçok nokta vardır.
- Hipertiroidizm teşhisi konulduğunda kilo artışının olması kilo kaybına göre daha zordur. Hipotiroidizm teşhisinde ise metabolizma yavaş çalıştığı için kilo kaybının gerçekleşmesi de yavaş olur. Her iki tiroid hastalığında da uygulanacak diyet planları uzun sürelidir ve bir yaşam tarzı haline getirilmelidir. İdeal vücut ağırlığı; metabolizma hızında ve tiroid hormonlarının normal aralıkta bulunmasında etkili olur.
- Tiroid hastalığının türüne göre beslenme planları ve düzenleri farklılık gösterir. Bu yüzden mutlaka bir diyetisyene başvurulması gerekir.
- Su tüketimi tiroid hastaları için daha fazla önem taşımaktadır. Normal ve sağlıklı bir insanın günde 8 bardak su içmesi önerilirken bu sayı tiroid hastalarında en az 10-12 bardak olmalıdır.
- Su metabolizmanın hızlanmasında ve tokluk hissinin oluşmasında etkili olur. Bu yüzden hem hipotiroid hem de hipertiroid hastaları su tüketimini ihmal etmemelidir.
- Metabolizmanın düzgün çalışması, besin ve kalori kontrolünün yapılabilmesi için günde 3 ana öğün mutlaka yapılmalıdır, 2-3 ara öğün tüketimine de özen gösterilmelidir.
- Özellikle hipotiroid hastaları kendilerini yorgun ve halsiz hissedebilirler. Antioksidan kaynağı olan ve metabolizmayı hızlandıran yeşil çay tüketimi bu kişiler için daha fazla önem taşır.
- Tiroid hastalarının diyette tokluk hissini hissetmeleri önemlidir. Bu yüzden lif içeriği yüksek besinler tercih edilebilir. Taze sebze ve meyveler, bakliyat çeşitleri, ceviz, fındık gibi kabuklu yemişler diyet listelerinde yer almalıdır. Aynı zamanda bu besinler kabızlık, ishal gibi bağırsak problemlerinin yaşanmaması için de önemlidir.
- Tiroid hastalarının tükettikleri besinlere de özen göstermeleri gerekir. Tüketilmemesi ya da daha sık tercih edilmesi gereken besinlere dikkat edilmelidir. Özellikle brokoli, karnabahar, lahana, turp gibi guatrojenik besinlerin tüketilmemesi önerilir.
- Kafein kaynaklarının tüketimi de tiroid hastalarının dikkat etmesi gerektiği bir diğer önemli konudur. Günde en fazla 300 mg kafein; yani 2-3 kahve fincanı kadar kahve içilebilir.
- Diyetin yanında egzersiz de mutlaka yapılmalıdır. Özellikle metabolizması yavaş çalışan hipotiroid hastaları mutlaka düzenli bir egzersiz planı uygulamalıdır.